Dijital Çağda Gençleri Bekleyen Yeni Tehlike
Kumar bağımlılığı artık sadece yetişkinlerin değil, gençlerin de karşı karşıya olduğu bir ruhsal sağlık sorunu haline geldi. Online oyunlar, mobil uygulamalar ve sosyal medyada yer alan bahis içerikleri, gençler için kumarı kolay erişilebilir ve normalleştirilmiş bir eğlence biçimine dönüştürdü. “Sanal oyun” ya da “deneme bonusu” gibi masum görünen kavramlar, gençlerin risk farkındalığını azaltıyor. Özellikle ergenlik döneminde beynin ödül sistemi henüz tam gelişmediği için gençler kısa süreli hazlara daha duyarlı hale geliyor. Dopamin dalgalanmaları, hızlı tatmin arayışı ve kontrolsüz dürtüler, bu yaş grubunda kumar davranışının hızla bağımlılığa dönüşmesine neden oluyor.
Gençlerde Kumar Nasıl Başlıyor?
Gençlerde kumar alışkanlığı çoğu zaman merak, arkadaş baskısı veya çevrimiçi oyunlarda yer alan kumar benzeri mekanizmalarla başlar. Oyun içi sandıklar (loot box), skin satışları veya turnuva bahisleri, farkında olmadan birer bağımlılık pratiği haline gelir. Bazı gençler bu oyunları “sadece sanal eğlence” olarak görürken, aslında gerçek para ile kumar arasındaki çizgi çoktan silinmiştir.
Gençleri kumara iten başlıca faktörler:
- Merak ve risk alma isteği
- Sosyal çevrede kabul görme arzusu
- Dijital oyunlarda ödül sistemi bağımlılığı
- Duygusal boşluk, sıkıntı veya stres
- Kolay erişim ve denetimsiz internet kullanımı
Bu unsurlar bir araya geldiğinde genç, oyundan çok “kazanç” hissine odaklanır. Kazandığında dopamin patlaması yaşar, kaybettiğinde bu duyguyu yeniden elde etme arzusu artar ve böylece bağımlılık döngüsü başlar.
Psikolojik ve Akademik Etkiler
Kumar davranışı gençlerde hem psikolojik hem de akademik performansı olumsuz etkiler. Sürekli oyun düşüncesi, dikkat dağınıklığı ve dürtüsellik yaratır. Ders başarısı düşer, sosyal ilişkiler zayıflar, aile içi iletişim azalır. Uzun süreli kayıplar ve gizlilik duygusu, suçluluk ve değersizlik hissini pekiştirir. Bu durum çoğu zaman depresyon, kaygı bozukluğu ve sosyal izolasyonla sonuçlanır.
Gençlerde gözlemlenen yaygın belirtiler:
- Sürekli çevrimiçi olma isteği
- Gizli para harcama veya borçlanma
- Ani öfke ve ruh hali değişimleri
- Akademik düşüş ve dikkat eksikliği
- Aileyle iletişimden kaçınma
Bu belirtiler fark edildiğinde durum “sadece oyun tutkusu” olarak geçiştirilmemelidir. Erken farkındalık, ileride ciddi bir bağımlılığın önüne geçebilir.
Ailelerin Rolü ve Erken Müdahale
Ailelerin farkındalığı bu süreçte en kritik unsurdur. Gençlerin kumar davranışına yönelmesini önlemek için yasaklamak yerine açık iletişim kurmak gerekir. Ebeveynlerin yargılayıcı değil, anlayışlı bir tutumla yaklaşması güven ortamı yaratır. Ebeveyn-çocuk ilişkisi güçlü olduğunda genç riskli davranışlardan daha kolay uzak durabilir.
Ailelerin uygulayabileceği koruyucu adımlar:
- İnternet ve oyun süresini denetlemek
- Kumarla ilgili içeriklere erken yaşta farkındalık kazandırmak
- Paranın değeri ve sorumluluk bilinci üzerine konuşmak
- Duygusal destek sağlamak ve paylaşım alanı oluşturmak
- Gerekirse profesyonel psikolojik danışmanlık almak
Aile desteği, gençlerin kumar davranışından uzaklaşmasında en etkili koruma kalkanıdır.
Tedavi ve Profesyonel Destek
Kumar bağımlılığı, özellikle genç yaşta profesyonel destek gerektiren bir davranışsal bozukluktur. Uzm. Dr. Turan Çetin, gençlerde kumar bağımlılığını değerlendirirken hem psikiyatrik hem bilişsel yönleri dikkate alır. Tedavi sürecinde amaç sadece oyunu bırakmak değil, gencin duygusal ihtiyaçlarını anlamak ve yerine sağlıklı başa çıkma yöntemleri koymaktır.
Tedavi sürecinde kullanılan yöntemler:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Gençte “şans” ve “kazanma” inançlarını yeniden yapılandırır.
- Dürtü kontrolü eğitimi: Riskli kararlar öncesinde düşünmeyi öğretir.
- Aile terapisi: Aile içi iletişimi güçlendirir ve destek sistemini yeniden kurar.
- Dijital detoks programı: Kumar içeren uygulamalardan uzaklaştırır.
- Psikiyatrik destek: Gerekirse ilaç tedavisi ile kaygı ve dürtü bozukluklarını dengeler.
Bu yaklaşım genç bireyin yalnızca kumardan değil, bağımlılığa neden olan içsel dengesizlikten de kurtulmasını sağlar.
Gençlerde Kumarla Mücadelede Toplumsal Sorumluluk
Kumarın gençler arasında yayılmasını engellemek yalnızca ailelerin değil, toplumun ortak sorumluluğudur. Eğitim kurumları, sivil toplum kuruluşları ve dijital platformlar bu konuda bilinçlendirici çalışmalar yürütmelidir. Gençlerin kumara yönelmesini önlemenin en etkili yolu, erken eğitim ve farkındalıktır.
Erken Farkındalık, Kalıcı Özgürlük
Gençlerde kumar bağımlılığı, modern çağın en tehlikeli dijital alışkanlıklarından biridir. Fakat fark edilip erken müdahale edildiğinde tamamen önlenebilir bir sorundur. Aile desteği, profesyonel yardım ve doğru yönlendirmeyle genç birey yeniden kendi kontrolünü kazanabilir. Kumarın verdiği sahte heyecanın yerini gerçek başarı, özgüven ve huzur alabilir.
Unutmayın, her fark edilen davranış bir kurtuluş fırsatıdır; önemli olan bu fırsatı zamanında görmek ve harekete geçmektir.
Uzman görüşü isteyin
Bağımlılık önleme, regülasyon uyumu veya saha projeleri hakkında bire bir danışmanlık planlayın.